Werken met sjablonen is kinderlijk eenvoudig en het resultaat is altijd leuk. Dat concluderen we uit onze workshop sjaboneren die we hielden met een clubje kinderen. Voor elk kind hadden we hun namen in sjabloon letters uitgesneden en het cijfer van hun leeftijd. Daarnaast hadden we sjablonen gemaakt van wat afbeeldingen waaruit ze konden kiezen. Het resultaat is verbluffend, als je in beseft dat dit voor de kinderen de eerste keer was!

Om te oefenen lieten we de kinderen eerst hun eigen naam tamponneren op wat inpakpapier. Dit papier was best absorberend en ik denk dat het nog mooier werkt als je aquarelpapier gebruikt. Hoe absorberender hoe beter zeg maar. Tamponneren op stof werkt dus helemaal goed omdat de inkt dan direct in het materiaal trekt waardoor het niet op de oppervlakte blijft liggen en daardoor uit kan lopen.

We lieten de kinderen de sjablonen op het papier vastplakken met schilderstape. Het belangrijkste is dat ze niet kunnen verschuiven of dat ze bol staan. Goed gladmaken dus.

Het tamponneren deden we met kleine sponsjes. Je kunt hiervoor gewoon een schuursponsje in 4 stukken knippen. Met een doekje kun je ook tamponneren. De doek wind je om een vinger en die vinger doop je in de verf. Op deze middag maakten we gebruik van verschillende kleurtjes textielverf omdat ons einddoel een placemat van stof was. Maar je kunt natuurlijk elke soort verf gebruiken, alleen zou ik niet te dikke verf gebruiken.

Het eerste resultaat op goedkoop oefenpapier:

Na het oefenen op het goedkope ‘kranten’papier gingen we een stapje verder. Iets dikker papier, met een kleurtje en een dieren sjabloon naar keuze. Bij deze leeuw gaven we als tip dat je uiteinde van de manen van de leeuw iets donkerder kon doen en naar binnen toe weer lichter. Sjaboneren kun je dus ook met een kleurverloop doen:

Nu werd het tijd voor het echte werk. Met een katoenen placemat van de Zeeman heb je al snel iets heel moois. De sjablonen werden goed vastgeplakt met schilderstape en met uiterste precisie werd de textielverf aangebracht op de sjablonen :). Zeg nou zelf, als een kind dit al kan in 1,5 uur…. dan kun jij dit zeker!

Tips voor werken met sjablonen

1. Werk schoon.
   We merkten dat de gebruikte sjablonen al snel rondslingerden op tafel, nog nat van de verf. Dit gaf in het begin een hoop vlekken. Ruim dus regelmatig je werkblad op en maak de sjablonen telkens schoon als je werkt.
2. Werk droog.
   We gebruikten sponsjes om te tamponneren maar die zuigen best veel verf op. Knijp de sponsjes goed uit voordat je ze op het papier drukt. Er zit altijd nog genoeg verf in! Als je te nat werkt, glijdt de verf onder het verfsjabloon door en dat is vies!
3. Plak het verfsjabloon goed af.
   Dit kan met schilderstape, maar als je héél precies wilt werken kun je ook lijmspray van Action gebruiken, deze is niet-permanent en laat geen lijmvlekken achter. Spuit het sjabloon licht in aan de achterkant en wapper het even droog. Plak het sjabloon goed vast en wrijf hem even aan. Wil je een heel strak resultaat, denk dan eens aan vinyl(stikker) sjablonen.
4. Oefening baart kunst.
   Oefen een paar keer voordat je aan jouw eindproduct werkt. Je zult merken hoeveel je het sponsje uit moet knijpen en hoe ‘schoon’ je moet werken.

Sjablonen of stencils?

We hebben in onze shop veel gebruik gemaakt van het woord stencils. Maar via Facebook kwamen we er achter dat veel mensen het woord sjabloon gebruikten. We vroegen ons af wat nou het verschil is. Het woord sjabloon is het juiste woord! Het lijkt echter heel erg op elkaar. Stencilen is de voorloper van fotokopiëren. Een stencil is een sjabloon maar werd gebruikt voor een machine die wel duizend plaatjes, vaak pamfletten, moest maken. De stenciltechniek werd door de communisten vanaf eind 1940 gebruikt om hun bladen als De Waarheid, De Vonk of het Noorderlicht te vermenigvuldigen. Dit had twee voordelen, namelijk een stencilmachine kon in een woonhuis geplaatst worden en de politie en Sicherheitsdienst konden de kleine afwijkingen in de afgedrukte letters niet herleiden tot een drukkerij, maar moest het herleiden tot een specifieke typemachine, waarvan er veel meer in omloop waren. Ook andere verzetsgroepen maakten regelmatig gebruik van stencilmachines.

Een sjabloon is een grafische vorm die voor herhaaldelijk gebruik is bedoeld. In de oorspronkelijke betekenis is een sjabloon een stuk vlak materiaal in een gewenste vorm dat op een onderlaag wordt gelegd. Als het geheel wordt bedekt met inkt, voorkomt de sjabloon dat de inkt op de onderlaag komt. Het woord ‘sjabloon’ is afgeleid van het Franse échantillon (uitsnede, deel van een geheel, monster).